Als ik aan mensen in mijn omgeving vertel over de klachten die ik heb sinds mijn val, dan hoor ik regelmatig: “Heb je geen burnout?”

Wat is een burnout?

Bij een burnout is je lichaam ‘opgebrand’. Je hebt geen energie of motivatie meer om door te gaan. Vaak komt dit door extreme mentale, emotionele en fysieke uitputting, wat meestal wordt veroorzaakt door stress of constant over je eigen grenzen gaan.

Wat is het Postcommotioneel Syndroom?

Als de klachten van een hersenschudding langer dan zes weken blijven bestaan, noemen we het een langdurige hersenschudding. Dit wordt ook wel het Postcommotioneel Syndroom (PCS) genoemd. De klachten houden vaak maanden of zelfs jaren aan nadat het letsel is ontstaan.

PCS en een burnout hebben veel overlappende klachten zoals vermoeidheid, concentratieproblemen en overprikkeling. Dit is ook vaak de reden dat deze ongemakken door elkaar worden gehaald. Ook door zorgprofessionals. Ondanks dat de klachten op elkaar lijken, worden verschillende delen van de hersenen geraakt. Daarom is er een andere aanpak nodig voor een goed herstel.

De overeenkomsten tussen PCS en een burnout

Zowel PCS als een burnout hebben flinke impact op het dagelijks leven door de klachten die het met zich mee brengt. Klachten die je kunt ervaren zijn:

1. (Mentale) vermoeidheidDenken, praten en beslissingen nemen kost allemaal erg veel energie, omdat delen in jouw hersenen niet werken zoals je gewend bent. De communicatie tussen hersencellen verloopt trager of gebieden in de hersenen zijn ontregeld. Om keuzes te maken worden er in je hersenen verschillende opties afgewogen en vergeleken. Wanneer je ‘werkgeheugen’ niet goed functioneert loop je vast. Dit kan zich uiten in frustratie, blokkeren of twijfel.
2. Concentratie- en geheugenproblemen PCS en een burnout zorgen beiden voor cognitieve overbelasting. Eigenlijk loopt je hoofd op zo’n moment over en kun je niet meer snel schakelen tussen informatie of dit verwerken. Je kunt dit vergelijken met een oude computer die 40 tabbladen tegelijkertijd moet laden. Hij wordt traag, loopt vast of schakelt uit. Dit gebeurt op zo’n moment ook in jouw hoofd.
3. OverprikkelingHet brein heeft moeite met het filteren en verwerken van prikkels. Hierdoor komen geluid, licht en emoties harder binnen. Ook worden voor- en achtergrond geluiden door elkaar gemixt waardoor het lastig kan zijn om een gesprek te volgen. Visuele prikkels zoals langs flitsende bomen terwijl je in de auto zit of flikkerende beelden op tv kunnen er ook voor zorgen dat je overprikkeld raakt.
4. Emotionele instabiliteitOverprikkeling kan ervoor zorgen dat iets al snel te veel wordt. Je lontje is korter omdat je minder aan kan en dat kan ervoor zorgen dat je je sneller somber voelt, moet huilen of boos bent.
5. SlaapproblemenIn slaap komen, doorslapen of uitgerust wakker worden is vaak een probleem. Dit komt doordat je hersenen constant ‘aan’ staan in een soort overlevingsstand. Je bent alert en gespannen waardoor het moeilijk is om te ontspannen en in een diepe slaap te komen. Hierdoor kan het zijn dat je niet uitgerust wakker wordt, ondanks dat je genoeg uren hebt ‘geslapen’. Slecht slapen kan ervoor zorgen dat klachten verergeren, waardoor je meer spanning opbouwt en weer niet kunt slapen. Zo ontstaat er een kettingreactie.

Het verschil tussen PCS en een burnout

Zowel PCS als een burnout hebben te maken met het functioneren van de hersenen. Het belangrijkste verschil zit voornamelijk in de oorzaak van de beperking.

PCS is het gevolg van niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en ontstaat van buitenaf door een lichte hersenschudding of trauma aan het hoofd, bijvoorbeeld na een val of ongeluk. De oorzaak van deze beperking is fysiek. Er ontstaan kleine beschadigingen of verstoringen die invloed hebben op het functioneren van de hersenen. De delen in de hersenen die hierbij geraakt worden zijn:

• Frontale hersenenDit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor concentratie, planning, impulscontrole en stemming.
• Temporale hersenenIs het regelcentrum van geheugen en taal. Het kan zijn dat je moeilijk op woorden kunt komen, dit wordt ook wel afasie genoemd. Misschien heb je wel moeite met het onthouden van dingen.

Ook kan de witte stof in de hersenen worden aangetast. Hierdoor verloopt de communicatie tussen de verschillende hersengebieden minder goed.

Een burnout ontstaat daarentegen van binnenuit door langdurige (mentale) overbelasting of stress, bijvoorbeeld door een hoge werkdruk, zorgen, overal bij willen zijn of perfectionisme. Het lichaam en het brein raken opgebrand na een lange periode van stress en weinig rust. Onze hersenen veranderen onder invloed van chronische stress:

• De prefrontale cortex functioneert minder goedDit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor concentratie, besluitvorming en reguleert de emoties.
• De amygdala wordt overactiefDit deel van de hersenen is betrokken bij het herkennen van dreigingen en emoties. Wanneer dit deel overactief wordt slaan de hersenen constant alarm. Je kunt het vergelijken met een rookmelder. Het waarschuwt je bij gevaar en zorgt ervoor dat je lichaam in actie komt.
• De hippocampus kan krimpen door langdurige stressDit deel van de hersenen heeft invloed op het geheugen en de stressregulatie. Het kan zijn dat je hierdoor moeite hebt om iets nieuws te leren of je te concentreren op een taak. Ook vergeet je dingen misschien sneller.

De verwarring tussen PCS en een burnout is niet alleen vervelend, maar ook risicovol. Je systeem is in de war en niet jijzelf, ondanks dat het misschien wel zo voelt. Een verkeerde aanpak kan ervoor zorgen dat de klachten verergeren. Met de juiste hulp is verbetering mogelijk.